Phân biệt phanh đĩa/tang trống. Tại sao phải chăm sóc hệ thống phanh sau mỗi lần đi mưa?

Vậy là chúng ta đang đón những tháng mưa cuối cùng ở Sài Gòn. Cuối tuần vừa rồi, Sài Gòn có vài trận mưa tầm tã suốt từ trưa cho đến tận đêm. Chắc chắn anh em nào cũng phải dính mưa, thậm chí phải lội xe qua những chỗ nước ngập sâu. Khi lội xe xuống đoạn ngập lụt thì ít nhiều hoặc toàn bộ hệ thống phanh trước sau đều bị ngâm trong nước, gây ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động. Anh em cần lưu ý ở vấn đề này.
Hệ thống phanh hiện nay bao gồm 2 loại phanh đĩa và phanh tang trống. Về cơ bản, phanh đĩa/tang trống trên xe máy hay ô tô đều có nguyên lý hoạt động tương tự nhau. Mỗi loại có ưu cũng như khuyết điểm riêng. Tùy vào mục đích sử dụng người ta sẽ bố trí khác khau; có thể trước là phanh đĩa đằng sau là tang trống như đa số các dòng xe phổ thông hiện nay hoặc cả trước sau đều được trang bị phanh đĩa.
Phanh tang trống (hay còn gọi là phanh đùm) là loại phanh được trang bị rất phổ biến trên những dòng xe phổ thông do chi phí sản xuất và bảo dưỡng thấp hơn phanh đĩa.

Cấu tạo phanh tang trống
Khi chúng ta đạp bàn phanh thì đũa sẽ kéo cần làm quay trục đẩy má phanh (có đầu tác dụng như một đòn bẩy) đẩy guốc phanh và má phanh ép vào bề mặt tang trống (ở trên đùm bánh xe) tạo ra ma sát và làm giảm tốc độ quay của bánh xe lại và khi ta buông bàn phanh ra thì lò xo sẽ kéo guốc phanh về vị trí ban đầu.

Hệ thống phanh hiện nay bao gồm 2 loại phanh đĩa và phanh tang trống. Về cơ bản, phanh đĩa/tang trống trên xe máy hay ô tô đều có nguyên lý hoạt động tương tự nhau. Mỗi loại có ưu cũng như khuyết điểm riêng. Tùy vào mục đích sử dụng người ta sẽ bố trí khác khau; có thể trước là phanh đĩa đằng sau là tang trống như đa số các dòng xe phổ thông hiện nay hoặc cả trước sau đều được trang bị phanh đĩa.

Phanh tang trống (hay còn gọi là phanh đùm) là loại phanh được trang bị rất phổ biến trên những dòng xe phổ thông do chi phí sản xuất và bảo dưỡng thấp hơn phanh đĩa.

Cấu tạo phanh tang trống

Với cấu tạo này thì ta nhận thấy ngay đây là kiểu buồng kín phù hợp với những dòng xe phổ thông có thiết kế với tốc độ vận hành thấp. Do khi bị ép, ma sát bề mặt má phanh với tang trống sinh ra một lượng nhiệt năng rất lớn. Trong không gian kín, lượng nhiệt đó không có chỗ thoát ra ngoài buộc phải tỏa ngược lại lên các bộ phận khiến cho toàn bộ hệ thống phanh nóng lên nhanh chóng, má phanh bị mài mòn nhanh hơn. Dẫn đến hiệu quả phanh bị giảm sút nghiêm trọng nếu phải làm việc ở cường độ cao liên tục hoặc hãm xe lại với vận tốc quá cao. Thêm vào đó khi ta lội nước ngập có rất nhiều đất cát bụi bẩn và khi nó đã vào bên trong rồi thì sẽ rất khó vệ sinh nên hiệu quả phanh sẽ càng giảm nữa.
Bề mặt tang trống quay cùng bánh xe

Bề mặt tang trống quay cùng bánh xe

Chính vì các khuyết điểm trên người ta đã thiết kế ra hệ thống thắng đĩa, hiệu quả phanh cao nhưng giá thành sản xuất lại đắt hơn.

Cấu tạo hệ thống thắng đĩa

Khi ta bóp cần phanh thì dầu thắng trong cốc dự trữ theo đường ống sẽ được đưa xuống heo dầu (caliper). Trong heo dầu sẽ có một bên má phanh gắn cố định; còn bên kia một má phanh khác được gắn với piston. Áp lực sẽ đẩy piston đi ra khiến hai má phanh kẹp chặt đĩa đang quay, giảm tốc độ bánh xe lại. Với kiểu thiết kế này thì toàn bộ đĩa được để lộ ra ngoài tiếp xúc với không khí liên tục nên khi phanh sẽ tỏa nhiệt nhanh hơn. Đặc điểm lộ thiên nên chắc chắn sẽ dễ bám bụi bẩn, các kỹ sư đã bố trí trên đĩa những lỗ tròn nhỏ giúp thoát nước dễ hơn, đem theo cát bụi bẩn ra ngoài nhờ lực ly tâm khi quay. Do tản nhiệt nhanh nên bề mặt má phanh bị mài mòn chậm hơn, hiệu quả phanh cao hơn tang trống nên người ta thường trang bị thắng đĩa ở bánh xe trước. Vì khi phanh, toàn bộ trọng tâm xe sẽ dồn về phía trước, đòi hỏi lực phanh ở phía trước phải nhiều hơn ở đằng sau, nếu chạy ở tốc độ cao mà đằng trước lại trang bị phanh tang trống thì có thể sẽ không đủ khả năng hãm xe lại. Điều này buộc người ta phải trang bị trên những mẫu mô-tô đến tận hai phanh đĩa ở phía trước để đảm bảo an toàn.

Bánh trước được trang bị hai đĩa

Mỗi khi anh em đi mưa về thì mình khuyên nên bỏ tầm 10-15 phút vệ sinh qua hệ thống thắng để loại bỏ hết dơ bẩn. Nếu để nguyên thì ngày hôm sau đi chắc chắn sẽ nghe tiếng kêu xẹt xẹt ở đĩa. Mặc dù là thiết kế thoáng nhưng cũng không thể loại bỏ hết được đất cát ra khỏi bề mặt đĩa được. Anh em nên lưu ý mực dầu còn lại ở trong cốc dự trữ và nên thay định kỳ tầm hai năm/ lần còn má phanh thì tầm 20.000 km hoặc tùy vào điều kiện chạy rà thắng nhiều hay ít nữa.

Mình thấy có nhiều anh em chạy qua-ve (wave) hay future hay lên gắp sau để gắn thêm phanh đĩa, nhìn rất hay, tăng hiệu quả phanh.

Một vài hình ảnh về phanh đĩa trên xe máy/ ô tô:

Anh em cùng bàn luận chém gió chia sẽ thêm nhiều kinh nghiệm của mình ở phía dưới nhé.

Nguồn: bikeadvice.in

Quảng cáo